موضوع بند هفتادم کتیبه‌ی بیستون کاملاً متفاوت از سایر بخش‌های آن است. در حالی که این کتیبه به دستاوردهای داریوش بزرگ در دستیابی به سلطنت، سرکوب شورش‌ها در سرتاسر امپراتوری هخامنشی و توصیه‌های او به نسل‌های آینده می‌پردازد، بند هفتادم متن جدیدی است که به دستور پادشاه ایجاد شده و به ملل تابع ارسال گردیده است.

متأسفانه، این بند (DB 70′) که در انتهای ستون چهارم فارسی باستان (OP) واقع شده، به شدت آسیب‌دیده و بسیاری از عبارات آن غیرقابل خواندن هستند. دشواری‌های موجود در تهیه نسخه‌های دقیق از متن که خصوصیات و نواقص کتیبه را به تفصیل منعکس می‌کند، خواندن DB 70 را به معضلی برای پژوهشگران تبدیل کرده است. این مشکل از آنجا ناشی می‌شود که واژه‌های کلیدی که نقش مهمی در درک بند ایفا می‌کنند، به شدت آسیب‌دیده یا غیرقابل خواندن هستند و این واژه‌ها در هیچ‌یک از دیگر متون فارسی باستان نیز یافت نمی‌شوند. به همین دلیل، آشورشناسان به توافقی در مورد خوانش قطعی این بند نرسیده‌اند. همچنین، با توجه به سه‌زبانه بودن کتیبه بیستون (فارسی باستان، اکدی و ایلامی)، متأسفانه این بند معادل اکدی ندارد و نسخه ایلامی آن به دلیل ابهامات، کمک شایانی به درک آن نکرده است.

از سوی دیگر، اگرچه متن DBI قابل خواندن است و ممکن است در بازسازی عبارات DB 70 کمک کند، اما مسأله اصلی ترجمه‌ی واژه‌های کلیدی آن است که هنوز مورد سؤال است. علاوه بر این، نسخه‌ها یا عکاسی‌های قبلی با استفاده از روش‌های قدیمی یا دوربین‌های آنالوگ تهیه شده‌اند که نتوانسته‌اند در درک DB 70 کمک کنند.

زمانی که جورج کامرون در سال 1948 کتیبه را به دقت مورد بررسی قرار داد و نسخه‌هایی از متون میخی را تهیه کرد، بسیاری از بخش‌های DB 70 برای او غیرقابل شناسایی بود و او در ویرایش 1951 آن‌ها را از قلم انداخت. با این حال، تلاش‌های او جریانی را به وجود آورد که در آن پژوهشگرانی همچون رونالد جی. کنت (1953)، مانفرد مایرهوفِر (1964) و یانوش هارماتا (1966) به پژوهش در مورد بند هفتادم پرداختند تا اینکه ویرایش قابل قبول‌تری از والتر هینز (1972) منتشر شد. با این وجود، اختلافات درباره‌ی خوانش و ترجمه‌ی بند هفتادم بدون حل و فصل باقی ماند و ویرایش هینز به عنوان پایه‌ی اصلی تحقیقات بعدی مورد استفاده قرار گرفت.

ما به کمک عکسبرداری دقیق موفق شدیم خوانش و ترجمه جدیدی در بخش‌های فارسی باستان و ایلامی این بند ارائه دهیم و شش واژه جدید فارسی باستان (دبیره، طومار، گِل، نوشتنگاه (محل نوشتن، کتیبه)، واژه و بازگویی) را در این بند قرائت کنیم.

این مقاله به تازگی در پایگاه CDLI (Cuneiform Digital Library Initiative) منتشر شده است که می‌توانید در لینک زیر بخوانید.
https://cdli.mpiwg-berlin.mpg.de/articles/cdlb/2024-3
صابر امیری پریان و کیوان محمودی