به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، آیین نکوداشت دکتر حکمت اله ملاصالحی به همت خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز سه شنبه ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

▪دکتر ژاله آموزگار: حکمت اله ملاصالحی فرزند صالح و برومند این سرزمین است

ژاله آموزگار از اساتید دانشگاه، ابراز داشت: حضور امروزم در این مراسم، زیربنای عاطفی دارد و فکر کردم که اگر امروز این دعوت را نپذیرم، فرزندانم را رنجانده ام. همواره تلاش کرده ام که علاوه بر این که معلم خوبی باشم، مادرانه هم شاگردانم را دوست بدارم و ارتباطم را با آنها بعد از فارغ التحصیلی هم حفظ کنم. همیشه معرف کارهای دانشجویانم بوده ام و عقیده دارم استادی آموزگاری خود را مطلوب انجام داده است که دانشجویانش از خود او باسوادتر باشند.

وی افزود: امروز بزرگداشت رابطه معنوی استادی و دانشجویی است. آشنایی من و حکمت اله ملاصالحی به سال های بسیار دور بر می گردد. در آن زمان ملاصالحی دانشجویی جوان، با شوق و انگیزه بود. در کنار روابط آموزشی، الفت مادر فرزندی نیز در بین ما پیدا شد. او برای تکمیل مطالعاتش به یونان رفت که به توانایی های علمی اش رنگ و روی بهتری ببخشد. در زمان بازگشت به ایران، به گروه باستان شناسی دانشگاه تهران پیوست. او سعی می کند اندیشه های عمیق فرهنگی ایران را در آثارش بگنجاند. وی عاشقانه در جست و جوی ایرانی پر افتخار است. ملاصالحی فرزند برومند و صالح این سرزمین است.

▪استاد منوچهر صدوقی سها: ملاصالحی موسس فلسفه باستان شناسی است

منوچهر صدوقی سها از فلسفه پژوهان، اظهار داشت: دانایی ذاتی با کسب و تحصیل کامل تر می شود. روزی که اسم حکمت اله را بر روی استاد گذاشته اند، بدون وجه نبوده است. درست است که رشته تحصیلی او باستان شناسی است اما وی موسس فلسفه باستان شناسی هم هست. او در یونان تحصیل کرده و یونان هم مهد فلسفه است.

وی افزود: بعضی می گویند فلسفه اسلامی همان فلسفه یونانی است که از سمت راست نوشته می شود اما این درست نیست. قبل از ورود فلسفه یونانی به فلسفه اسلامی، فلسفه اسلامی وجود داشته است. امیدوارم حکمت اله ملاصالحی سالیان سال برقرار باشد و نسل جدید را تربیت کنند و نگذارد چراغ اندیشه در این سرزمین کم فروغ شود.

▪دکتر کامیار عبدی: حکمت اله ملاصالحی پاسدار باستان شناسی ایران است

کامیار عبدی از باستان شناسان، ابراز داشت: اگر نگاهی به جامعه شناسی سیاسی باستان شناسی بکنیم، می توانیم سه گروه را تشخیص بدهیم. گروهی سیاهی لشکرند. گروه دوم، آدم هایی هستند که فکر می کنند مهم هستند ولی واقعا مهم نیستند. گروه سوم، باستان شناسانی هستند که هم مهمند و هم تاثیرگذار اما تعداد آن ها رو به کاهش است. در نسل حاضر باستان شناسی، تعداد افراد مهم و تاثیرگذار انگشت شمار است که حکمت اله ملاصالحی گل سرسبد آن ها است.

وی افزود: ملاصالحی علاوه بر فلسفه، در ادبیات و فقه هم وارد هستند. احاطه او به چندین حوزه علمی مثال زدنی است. بزرگ ترین خصلت ملاصالحی، پاسداری از باستان شناسی ایران بوده است. او علی رغم این که بازنشسته شده است اما همچنان پیگیر مسائل باستان شناسی است.

▪دکتر سید محمدرضا حسینی بهشتی: ملاصالحی فردی خلیق، متواضع و اهل کار است

محمدرضا حسینی بهشتی از اساتید دانشگاه، ابراز داشت: برای من جای خوشبختی است که در این جلسه توفیق حضور دارم. حکمت اله ملاصالحی فردی دارای علم، فضل، خلیق، متواضع و اهل کار است. بحث من در مورد نسبت و جایگاه باستان شناسی با مجموعه فرهنگ از جمله فلسفه است. این نسبت خودش را در نام این رشته هم آشکار می کند.

وی افزود: بین مفهوم علت در فلسفه و علم فرق هست. نورنبرگ می گوید که ما شاید نتوانیم در همه جا علت به معنای واقعی کلمه را پیدا کنیم. همکاری فلسفه و باستان شناسی، افق های جدیدی را می تواند باز کند. برای ملاصالحی آرزوی سلامتی، طول عمر و موفق های پی در پی دارم.

▪دکتر محمداسماعیل اسمعیلی جلودار: کلام ملاصالحی زیبا و سحرانگیز است

محمداسماعیل اسمعیلی جلودار از اساتید دانشگاه، بیان داشت: امروز دور هم جمع شده ایم که آیین نکوداشت اندیشمندی توانا را برگزار کنیم. به عنوان شاگردی کوچک، تجربه زیسته باارزشی را در کنار حکمت اله ملاصالحی داشته ام که بازگو می کنم. نخستین وجه از یک معلم تاثیرگذار، کلام او است. کلام ملاصالحی، زیبا و سحرانگیز است. این کلام خواه در سخنرانی و خواه در جلسات دوستانه، تاثیرگذار و نافض است.

وی افزود: تسلط ملاصالحی بر منابع زمان خود، ستودنی است. او فلسفه باستان شناسی را پایه گذاری کرد. بعد از بازگشت به ایران، وارد گروه باستان شناسی دانشگاه تهران شد. انس او با دین و کلام الهی باور کردنی نبود، وی درس باستان شناسی قرآن را به ما آموزش می داد. او از نظر اخلاقی، بی نظیر و بزرگ منش است. جامعه نیاز دارد که از سرداران فرهنگی خود تجلیل کند و از طرف انجمن علمی باستان شناسی، از برگزارکنندگان این مراسم به ویژه خانه اندیشمندان علوم انسانی تشکر می کنم.

▪دکتر آتوسا مومنی: حکمت اله ملاصالحی، یگانه باستان شناس فیلسوف کشور است

آتوسا مومنی از مدیران میراث فرهنگی، ابراز داشت: امروز دور هم جمع شده ایم که مراسم نکوداشت اندیشمندی سرآمد در قامت یگانه باستان شناس فیلسوف کشورمان را برگزار کنیم. مفتخرم که نام بلند استاد پر آوازه ام در این برهه از زمان برگزیده شده است. در این محفل چون شاگردی کم بضاعت بر آنم نقطه ای از بحر علم و شهد شیرین کلام حکمت اله ملاصالحی را بگویم.

وی افزود: بیش از دو دهه است که در محضر استاد تلمذ کرده ام و کرامت علمی و شور و اشتیاق او را در تعلیم و تربیت دریافته ام. او را نه تنها معلمی ریزبین و تیزبین، بلکه اندکی سخت گیر هم می شناسیم. با او شرح عاشقی می سراییم و با دغدغه مندی اش در ارتباط با پاسداشت میراث ملموس و ناملموس این کشور هم صدا می شویم. ما همواره در سایه مرکب قلم او، در پلکان ترقی درخشیده ایم. او همواره سپر بلای ما بوده است.

▪دکتر انشاءالله رحمتی: محققان در دنیای ما کیمیا هستند

انشاءالله رحمتی از اساتید دانشگاه، ابراز داشت: من توفیق نداشتم که شاگرد سر کلاس حکمت اله ملاصالحی باشم. در اصطلاح سهروردی، علم از نوع متحقق شدن است. محققان در دنیای ما کیمیا هستند و به راحتی دیده نمی شوند. ملاصالحی در باستان شناسی بیشتر از متخصص بودن، محقق است. او وقتی درباره داده های باستان شناسی صحبت می کند، گویی دارد آن ها را تعبیر می کند. در دنیای الان میان علم و عمل جدایی افتاد و ما فقط متخصص تربیت کردیم و کمتر محقق تربیت کردیم.

▪دکتر اصغر دادبه: بدون فلسفه نمی شود در هیچ زمینه ای کار جدی انجام داد

اصغر دادبه از اساتید دانشگاه طی یک پیام ویدیویی اظهار داشت: آشنایی من با حکمت اله ملاصالحی بسیار دیرین است گرچه در سال های اخیر کمتر توفیق دیدار او را داشته ام. بزرگی گفته است که بی شعر هرگز، اما باید گفت بی فلسفه هم هرگز و بدون فلسفه نمی شود در هیچ زمینه ای کار جدی انجام داد. خوشحالم که ملاصالحی به فلسفه باستان شناسی پرداخته است.

وی افزود: او به پیوستگی تاریخ ایران توجه کرده است. گسستن تاریخ ایران خطای بسیار بزرگی است. اگر فرهنگ ما استمرار پیدا کرد، به دلیل پیوستگی این فرهنگ و تاریخ است. ملاصالحی جمله هایی قابل تأمل دارد. او می گوید معماری فلسفی ترین هنرها است و تخت جمشید خرد مجسم ایرانی است. آدم متفکر و کوشا باید با نیروی عقل کار خودش را بکند و ملاصالحی یکی از خردمندها است که به پیام مام میهن توجه می کند. برایش عمر دراز و توفیق آرزو می کنم.

▪دکتر مهرداد ملک زاده: بسیار از شیوه اندیشه حکمت اله صالحی آموخته ام

مهرداد ملک زاده از باستان شناسان، ابراز داشت: گرچه در سفر بودم اما به خاطر این نکوداشت سفرم را کوتاه کردم. حدود ده سال پیش جایزه ای را خدمت حکمت اله ملاصالحی تقدیم کردیم و آن جا به او فیلسوف باستان شناس گفتم. فلسفه بحث الفاظ است. این تعریف با حکمت ملاصالحی ارتباط برقرار می کند. من به صورت رسمی شاگرد استاد نبوده ام اما طی ۲۰ سال گذشته که با او همکاری داشته ام، بسیار از شیوه اندیشه او آموخته ام. او زبان بسیار شیوایی دارد. من همیشه از کارهای او لذت برده ام.

▪دکتر حمیدرضا ولی پور: حکمت اله ملاصالحی شخصیت علمی چند وجهی دارد

حمیدرضا ولی پور از باستان شناسان، اظهار داشت: حکمت اله ملاصالحی شخصیت علمی چند وجهی دارد و می توان از وجوه مختلف درباره او صحبت کرد. او پیوندی بین فلسفه و باستان شناسی ایجاد کرده است. در دهه ۶۰ شاگرد استاد شدم. آن موقع با استادی مواجه شدیم که در کلاس بیانی دارد و مطالبی را مطرح می کند که از جنس دیگری است و شما را به اندیشیدن و فکر کردن وادار می کند. او به بنیان ها و اساس ها در کلاس درس می پرداخت و برای ما توضیح می داد که دانش باستان شناسی خواستگاه ها و ریشه هایی دارد و بدون درک ریشه ها نمی توان با این رشته ارتباط برقرار کرد.

وی افزود: قبلا در مقاله ای درباره ملاصالحی نوشته ام حکیم باستان شناسی و یا باستان شناس حکیم. او در باستان شناسی ایران جریان ساز است. وی مرجعیت علمی دارد. او تلاش وافری دارد نسبتی بین انسان ایرانی و باستان شناسی ایجاد کند.

▪دکتر مهدی اصل زعیم: حکمت اله ملاصالحی، فریاد رسای انسان ایرانی برای شرافتمندانه زیستن است

مهدی اصل زعیم از اساتید دانشگاه، ابراز داشت: آشنایی من با حکمت اله ملاصالحی از سنخ باستان شناسی و فیلسوف بودن نیست. قریب سه دهه با او در فضاهای غیرآکادمیک مؤانست داشته ام. ما همه به گونه ای می اندیشیم، به گونه ای دیگر بر زبان جاری می کنیم و به گونه ای دیگر رفتار می کنیم. این گسست بین پندار، گفتار و رفتارمان همیشه محسوس است. اما در مورد ملاصالحی، همبستگی این سه حوزه همیشه مشهود و عیان بوده است.

وی افزود: حکمت اله ملاصالحی همیشه به حقیقت متعهد است. او هرچه سنش بالاتر می رود شجاعانه تر برخورد می کند. ویژگی دیگر او، نگاه جامعش به ایران است. از نظر وی، ایران یک سنتز تاریخی موفق برای زندگی است. ویژگی دیگرش این است که دیندار متساهل است. دین او به عدالت، آزادی و کرامت انسان گره خورده است. او فریاد رسای انسان ایرانی برای شرافتمندانه زیستن است. ملاصالحی معتقد است که شریعت، عصری ترین لایه دین است.

▪استاد دکتر حکمت الله ملاصالحی: امشب احساس علو، شعف و سرور می کنم

حکمت اله ملاصالحی در آیین نکوداشت خود، ابراز داشت: هیچ وقت در زندگی این قدر احساس خجالت و شرم نکرده بودم. مهترانی درباره این کهتر سخن گفتند و تمام صفات نیک خود را به بنده نسبت دادند. من خودم را در حد دانشجوی کوچکی هم نمی دانم. از تمام اساتید و سخنرانان تشکر می کنم و از آن ها آموخته ام. سخنران ها خوبی ها و دانایی خود را به بنده نسبت دادند. من بارها درخواست کرده بودم که این نکوداشت برگزار نشود که مبادا شرمنده شوم. از ریاست محترم خانه اندیشمندان علوم انسانی تشکر می کنم که این چنین گرم ما را به حضور پذیرفتند.

وی افزود: حس گرامی بداریم و گرامی داشته شویم در همه ما وجود دارد. شکل متعالی آن در قرآن آمده است. گاهی مهترانی مهترانه کهتری را گرامی می دارند. علی رغم همه احساس شرمی که در جان من است، احساس علو هم می کنم چرا که مهترانی آمده اند که من را گرامی بدارند و احساس شعف و سرور دارم.

او ادامه داد: یکی از شاهکارها و معجزه های تاریخی بشر، تخت جمشید است که زیبایی شناسی و ظرافت در آن دیده می شود. این زیبایی شناسی در معماری بارگاه امام رضا (ع) هم دیده می شود.